Psychologische en sociale factoren rond eetgedrag

Eetgedrag beschikt naast de levensvoorziening ook over psychologische en sociale factoren. Deze kunnen te maken hebben met de opvoeding, de gedachtegang (bijvoorbeeld verliefdheid of depressief), maar ook om uzelf uit te drukken. In dit artikel leest u wat de psychologische en sociale factoren rondom eetgedrag (kunnen) zijn.

Psychologische factoren rondom eetgedrag
Hieronder bespreek ik de psychologische factoren die van invloed kunnen zijn op het eetgedrag bij mensen met overgewicht. Vooral in Amerika, maar ook in Europa, is veel onderzoek verricht naar deze factoren. Er zijn veel theorieën ontwikkeld die verklaren waarom mensen bepaald eetgedrag vertonen en wat de oorzaak van overgewicht kan zijn. Het is belangrijk in te zien dat niet iedere theorie van toepassing is op ieder mens. Men mag dus niet alle mensen met overgewicht onder een gelijke noemer plaatsen. Wat voor de één telt, hoeft nog niet goed te zijn voor een ander. Mensen met overgewicht kunnen bepaalde gedragingen hebben die met elkaar overeenkomen, maar vergeet niet dat ieder mens uniek is.

Sociale factoren rondom eetgedrag
Eten is voor ieder mens belangrijk. We moeten eten om in leven te blijven. Maar dat is meestal niet het eerste waar we aan denken, want in onze samenleving heeft eten ook (vele) andere betekenissen. In het sociale leven speelt eten vaak een belangrijke rol. Zo kan eten de volgende betekenissen hebben:

Genotfunctie
Voedingsmiddelen worden gegeten voor de gezelligheid en om ervan te genieten. Bijvoorbeeld een kopje koffie drinken op een terras, een ijsje eten of van een biefstuk genieten. Zo heeft iedereen wel bepaalde voorkeuren. Wanneer we iets lekker vinden, hebben we al snel de neiging om daar meer van te nemen. Ook voor iemand die wil afvallen is de "lekkere trek" vaak moeilijk te onderdrukken.

Communicatiemiddel
Veel mensen hebben een druk bestaan. Een maaltijd kan dan een goede gelegenheid zijn om enige tijd met elkaar door te brengen. Zo kan men een etentje met vrienden of familie organiseren, of de buren weer eens op de koffie vragen. Ook in de werksfeer kan eten een belangrijk communicatiemiddel zijn. Men leert elkaar vaak op een andere manier kennen. Bij belangrijke vergaderingen worden dan ook regelmatig lunches en diners aangeboden.

Middel om de status uit te drukken
Voedingsmiddelen die erg prijzig zijn, worden niet door iedereen gegeten. Het veroberen van kaviaar, truffels, dure wijnsoorten en andere dure delicatessen geven vaak aan tot welke klasse men behoort. Men zal niet zo gauw geneigd zijn om dergelijke voedingsmiddelen af te slaan als ze worden aangeboden.

Middel om eigen identiteit uit te drukken
Het uitdrukken van de identiteit door middel van voedsel ziet men van oudsher bij verschillende geloofsovertuigingen. Zo aten katholieken in het verleden op vrijdag geen vlees. Hierdoor onderscheidden ze zich van protestanten. In deze tijd eten sommige katholieken op Goede Vrijdag nog steeds geen vlees. Andere geloofsovertuigingen eten geen varkensvlees (moslims) of geen rundvlees (hindoestanen). Ook mensen die macrobiotisch of vegetarisch eten, drukken hiermee hun identiteit uit.

Middel om invloed en macht over anderen uit te oefenen
Hongerstaking is voedsel weigeren uit de vrije wil. Door de eigen gezondheid in gevaar te brengen wordt de omgeving onder morele druk gezet. De hongerstaking heeft vaak een politieke reden. Het weigeren van voedsel kan ook door psychische omstandigheden veroorzaakt worden, zoals bijvoorbeeld bij eetstoornissen (anorexia nervosa, boulimia nervosa). De eerste vier betekenissen hoeven de lichamelijke en geestelijke gezondheid niet in gevaar te brengen. Bij de laatste is dat zeker wel het geval.